پاسخ: غالباً عزیزانی که با عرفان و تصوف آشنا نیستند چنین تصور می کنند که عرفان و تصوف مفهوم یگانه ای دارند حال آنکه عرفان یعنی شناخت، و عارف کسی است که با شناخت و معرفت به خود به معرفت خداوند نائل می شود. اما تصوف یک راه و طریقت است که گروهی از طریق تصوف طی طریق نموده و به مقصود معنوی خود نائل می گردند، ممکن است عارفی مسلک تصوف را در طی طریق برای شناخت حقیقت انتخاب نماید ولی هر صوفی عارف نیست و هر عارفی لزوما نباید صوفی باشد، عرفان دین و یا مذهب و یا طریقه خاصی نیست، و چه بسا هر انسان حقیقت جویی در هر دینی به معرفت الهی برسد و عارف به حقیقت گردد. اگر اسلام را یک درخت تنومند بدانیم (مانند سایر ادیان) این درخت شاخه های اصلی و فرعی زیادی دارد، تصوف یک شاخه اصلی از اسلام است. عرفان در تمام ادیان ریشه دوانده است ولی خود عرفان دین و یا مذهب نیست.

عارف کسی است که با شناخت درون خود با هستی به یک هارمونی کامل رسیده است، او هر آنچه را که می بیند و یا می شنود از دریچه هستی می بیند و می شنود، از نظر عارف کمال در همه هستی جاری است ولی خود را به صُور و اشکال گوناگون به نمایش در می آورد.

بقول جناب مولوی:
هر لحظه به شکلی بت عیار برآمد
دل برد و نهان شد
هر دم به لباس دگر آن یار بر آمد
گه پیر و جوان شد

در عرفان انشعاب وجود ندارد، تمام عرفا به یک وحدت کامل واصل می شوند ولی در تصوف انشعابات زیادی وجود دارد، حتی سلاسل صوفی دارای فرقه های زیادی شده اند. مجموعا انسان موجودی جستجو گر است و برای رسیدن به مقصود خود راههای گوناگونی وجود دارد که بهرحال راه و یا طریقت و یا مذهب و یا دینی را انتخاب می کند تا به هدف خود نائل شود.

شوق دریافت حقیقت بهترین محرک هر انسان برای رسیدن به کعبه وجود می باشد و در این راه عنایت ربانی هادی هر رهرو خواهد بود.