آیا هستی لایه هایی دارد؟
دلیل امر آنست که ما نمی توانیم ذره ای را از هستی جدا بدانیم که در آنصورت دُو هستی خواهیم داشت، از طرفی هستی مجموع همه اجزائی است که در درون خود دارد و هر جزئی هم تعریف خاص خود را دارد، برای مثال انسان مجموعه اجزائی است که کالبد فیزیکی او را تشکیل می دهد، بعبارتی ما نمی توانیم بگوئیم که مثلا قلب انسان به تنهای کالبد یک انسان است، بهمین معنا لایه های هستی (بنا بر سوال شما) نه متزمن و نه متمکن هستند دلیلش آنست که اجزاء عالم فیزیکی ما تابعیت زمانی و مکانی و فضائی دارند حال آنکه آنچه ما روح می نامیم تابعیت زمانی و مکانی و فضائی ندارد. در فرم فیزیکی ظهورات هستی تلطیف نیستند و بهمین دلیل در نزد مشاهده کننده بصورت تجلیات پی در پی ظهور می کنند و ما می پنداریم که هستی دارای لایه های متعددی است
حضرت شیخ محمود شبستری عارف عالیقدر به زیبایی تمام در گلش راز فرموده اند
چو هست مطلق آید در اشارت
به لفظ من کنند از وی اشارت
حقیقت کز تعین شد معین
تو او را در عبارت گفته ای من
من و تو عرض ذات وجودیم
مشبکهای مشکات وجودیم
بعبارتی وجود ما عارضی است (عارض یعنی فنا پذیر و یا مجازی) آنچه هست مطلق ذات است عارض نیست و چون عارض نیست نمی تواند دارای لایه های باشد، ما آنچه را که لایه می نامیم چیزی جز همان عارض نیست که فروترین ظهورات در عالم امکان می باشد. تجلی به معنای جلاء و ظهور است و آنچه ما از تجلیات می بینیم در واقع حقیقت مطلق نیستند ،شاید بتوان گفت سایه ای از حقیقت می باشند